Dharmachakra_with_huge_statue_of_Padmasambhava_behind._Lake_Rewalsar._HP,_India

Phát tâm Bồ đề – Thấy tất cả chúng sinh đều là mẹ của mình

Thấy tất cả chúng sinh đều là mẹ của mình

Bước tu kế tiếp là luyện cho tâm thấy được tất cả chúng sinh đều đã từng là mẹ của mình. Đây chính là bước đầu tiên trên đường tu phát Tâm Bồ Đề. Lama Pabongka Dorje Chang có nói bước tu này không dễ, đòi hỏi rất nhiều thời gian. Tuy khó, nhưng lại có tính chất quyết định, vì những bước tiếp theo có thành tựu được hay không đều tuỳ vào bước đầu tiên này, thiếu đi là không thề tiến tới được nữa. Xin quý vị đặc biệt lưu ý quan tâm đến đề mục này.

Nói chung, khi thiền quán chúng ta cần dựa vào hai điều: kinh luận và lý trí. Ở đây, có thể thấy ra tất cả chúng sinh đều là mẹ mình, quý vị nên dựa vào lý trí hơn là kinh luận.Mặc dù vẫn có thể nhờ ở kinh luận đễ hiểu điều này nhưng nếu dựa vào lý trí thì tâm thức sẽ bị đánh động một cách khác, mãnh liệt và hữu hiệu hơn nhiều.

Ở đây lý lẽ căn bản cần thấy rõ là tâm thức vốn không có khởi điểm.
Trước tiên, ta cần vận dụng lý trí hiểu rằng dòng tâm thức vốn không có khởi điểm. Bắt đầu suy nghiệm như sau: dòng tâm thức hôm nay đến từ dòng tâm thức hôm qua, dòng tâm thức hôm qua đến từ dòng tâm thức hôm kia. Cứ như vậy, từng bước, suy ngược về quá khứ: dòng tâm thức của ngày hôm sau đến từ dòng tâm thức của ngày hôm trước, dòng tâm thức ở sát na tiếp theo sau đến từ dòng tâm thức của sát na ngay trước đó.

Cứ như vậy truy ngược mãi, cho đến thời điểm chào đời. Phải nhớ rằng tâm thức trẻ sơ sinh cũng cần phải có một thời điểm trước đó mới có thể phát sinh. Tâm thức trẻ sơ sinh nối liền với dòng tâm thức của thai nhi trong bụng mẹ. Cứ truy ngược như vậy sẽ không tìm thấy khởi điểm. Không thể có một thời điểm nào cho chúng ta chỉ vào đó mà nói: “Tâm thức bắt đầu từ đây” . Đó là vì tâm thức ở bất cứ thời điểm nào cũng cần phải có một thời điểm đi trước mới có thể phát sinh. Suy nghiệm như vậy sẽ thấy dòng tâm thức sẽ không có khởi điểm. Không một điểm tâm thức nào có thế là điểm tâm thức đầu tiên.

Dựa vào đó quý vị có thể kết luận rằng số lần mình đã tái sinh thật sự không thể đếm biết. Không những vậy, trong hết thảy những kiếp tái sinh ấy, cũng như trong kiếp hiện tại, quý vị luôn có mẹ. Tái sinh một trăm lần thì có một trăm người mẹ. Tái sinh một ngàn lần thì có một ngàn người mẹ. Vì quý vị tái sinh vô lượng kiếp nên cũng có vô lượng người mẹ.

Vậy nếu suy nghĩ cho tường tận, sẽ thấy không những mình đã tái sinh vô lượng lần, mà còn có vô lượng người mẹ. Hơn nữa, mặc dù số lượng chúng sinh cũng nhiều không thể đếm hết, nhưng số lượng chúng sinh hiện đang hiện hữu so với số lượng tất cả những bà mẹ mà quý vị đã từng có trong quá khứ dù sao vẫn ít hơn. Quý vị đã từng tái sinh vô lượng lần, tái sinh thành đủ loại chúng sinh, vậy số lượng chúng sinh đã từng là mẹ của quý vị nhiều hơn số lượng chúng sinh hiện đang có. Vì vậy, mỗi chúng sinh trong hiện tại không chỉ là mẹ của quý vị một lần, mà đã từng là mẹ của quý vị vô lượng lần.

Bắt đầu bằng người mẹ đời này của quý vị. Nhớ rằng người mẹ đời này đã từng là mẹ của mình vô lượng lần trong quá khứ. Quý vị hãy quán như vậy nhiều lần, cho đến khi trong tâm nảy ra chút kinh nghiệm trực tiếp, đối với mẹ đã bắt đầu thấy khác, khi ấy chuyển qua nghĩ đến cha. Nhớ rằng người cha đời này đã từng là mẹ của mình vô lượng lần trong quá khứ. Sau đó, nghĩ đến bạn bè, đã từng là mẹ của mình. Tiếp theo nghĩ đến kẻ thù, ngay cả kẻ thù trong đời này cũng đã từng là mẹ của mình trong quá khứ. Cuối cùng, mở rộng tâm ra, nghĩ đến tất cả chúng sinh, quán chúng sinh đã từng là mẹ của mình, trong vô lượng đời kiếp quá khứ.

Quý vị phải quán như vậy cho thật nhiều lần, qua một thời gian dài, đồng thời nên học thêm về các đề mục và phương pháp quán tưởng trong Lam – rim, từ đó sẽ nhận được nhiều cảm ứng. Có điều gì chưa rỏ, quý vị phải nhờ sư phụ giải thích thêm, phải thảo luận với bạn đồng tu. Cứ kiên trì miên mật suy nghĩ về đề mục này, sẽ có lúc quý vị sẽ thực sự thấy rằng, tất cả chúng sinh đều đã từng là mẹ của mình, cho dù là con sâu cái kiến nhỏ nhoi. Cả khi nhìn thấy con côn trùng bé nhỏ, quý vị cũng biết chắc nó đã từng là người mẹ yêu quý của mình rất nhiều lần trong quá khứ, đã từng chăm nom săn sóc quý vị và quý vị đã từng tin yêu rất mực. Tương truyền thánh Atisha, sau khi thành tựu bước tu này, mỗi khi gặp bất kỳ chúng sinh nào, ngài cũng đều cảm thấy kính trọng sâu xa. Ngài thường chắp tay vái: “Chúng sinh trân quý, ơn quá sâu nặng!”

Nhớ lại ơn nặng của mẹ chúng sinh

Bước tu tiếp theo là nhớ lại tình thương của mẹ chúng sinh. Biết chúng sinh đều là mẹ của mình vẫm chưa đủ, quý vị còn phải nhớ lại tấm lòng bao la sâu thẳm của mẹ dành cho quý vị. Nói ví dụ, người mẹ đời này của quý vị đã đối xử với quý vị rất tốt, mang nặng chín tháng dài, thận trọng từng miếng ăn thức uống. Vì quan tâm đến đứa con trong bụng, nên việc cần làm mẹ đều làm đủ. Ngay cả việc quý vị hiện đang sống tốt, có thể tu học Phật pháp, đó cũng là nhờ ơn mẹ, cưu mang quý vị trong bụng, chăm sóc tốt cho quý vị chào đời.

Mẹ chăm lo khi con còn trong thai. Mẹ chăm lo khi con đã chào đời Lúc chào đời, quý vị nào biết tự lo cho mình, chỉ như loài côn trùng nhỏ nhoi, không ra tích sự gì. Vậy mà mẹ vẫn nâng niu quý vị như là ngọc quý, ngày đêm chăm sóc không ngơi nghỉ, ngày đêm chăm sóc không lơi nghỉ, trong tâm chỉ có mỗi một mối quan tâm diu nhất, đó là sự bình an của quý vị. Mẹ cho ăn, mẹ tắm rửa, mẹ khoát lên người quý vị những chiếc áo mềm mại êm ái, mẹ bồng đi khắp nơi, thậm chí chỉ vì muốn quý vị được vui, mà mẹ bẹo mặt múa tay, mong quý vị mỉm cười miệng. Vì thương yêu con nên tim mẹ lúc nào cũng chứa đầy bất an lo lắng, sợ con bệnh, sợ con đau, đến nỗi giấc ngủ của mẹ chẳng mấy khi được yên.

Quý vị biết đi là nhờ mẹ đưa tay nâng đỡ bước đầu đời, rồi lại đỡ bước thứ hai, và những bước kế tiếp. Quý vị biết nói cũng là nhờ công ơn cha mẹ. Khi lớn lên, quý vị có khả năng học hỏi rất nhiều thứ, nhưng có học nhiều như vậy, cũng là nhờ từ căn bản, cũng là nhờ từ băn bản mẹ đã dạy cho biết nói, biết đi. Tất cả nhờ vào tình thương của mẹ.

Ở bước tu trước, quý vị đều đã thấy tất cả chúng sinh đều là mẹ của mình, ở đây quý vị thấy không những người mẹ đời này tốt với mình, mà tất cả chúng sinh đều đã từng tốt với mình như vậy.

Muốn đền trả ơn Ấy

Bước tiếp theo là muốn phát khởi tâm nguyện muốn đền trả ơn nặng của tất cả các bà mẹ chúng sinh. Tự hỏi mình như sau: “ Tôi có đủ khả năng đến trả tình thương ấy hay không?” và nghĩ rằng, “chắc chắn là đủ, vì tôi có được kiếp tái sinh thật may mắn: gặp được chánh pháp, gặp được đạo sư chân chính, gặp được đường tu,và có được mọi cơ hội để thuận tiện tu hành. Ví vậy tôi cần làm hết những gì mình có thể làm để giúp chúng sinh thoát khỏi khổ đau, đến với an lạc. Tôi cần phải làm như vậy, để đền trả tình thương mà chúng sinh đã dành cho tôi.”

Đền trả ơn của chúng sinh đương nhiên bao gồm cả việc giúp đỡ vật chất, giúp kẽ đói có miếng ăn, giúp kẻ khát có thức uống, giúp áo quần hay là giúp phương tiện sinh sống. Tuy vậy, quan trọng nhất vẫn là giúp chúng sinh thoát khỏi mọi khổ đau, có được mọi hạnh phúc mong cầu. Quý vị cần nhớ nghĩ thường xuyên liên tục.

 Ribur Rinpoche
Việt dịch: Hồng Như
Nguồn: Phát Tâm Bồ Đề