Patrul Rinpoche, một kẻ giác ngộ phiêu bồng, không đêm nào khi trời chập tối mà không nằm ngửa, ngắm nhìn bầu trời cao rộng. Ở đâu cũng thế, mỗi lần như vậy là mỗi lần ngài hòa lẫn tâm thức riêng tư của mình cùng với vũ trụ, đó là sự hòa lẫn trong thiền định, trước và sau ngài có nhiều người đã làm như thế.
Một đêm nọ Patrul nằm trên một cánh đồng, nhìn ngắm bầu trời, gần đó có vài đệ tử. Bỗng nhiên ngài gọi vị đệ tử xuất sắc nhất là Nyoshul Lungtok lại và nói: “Ngươi có thấy Tự tính chăng, Nyoshul?”
“Thưa không”, Nyoshul trả lời thành thực.
“Đừng lo”, Rinpoche nói, “thực tế không có gì bí ẩn cả. Nhưng đừng nghĩ ngợi gì về nó, cứ giữ tâm rộng mở”. Hai thầy trò nằm bên cạnh một lúc lâu và cùng nhìn bầu trời. Mặt trời lặn. Xa xa có tiếng chó sủa. “Ngươi có nghe chăng tiếng chó sủa?”, Rinpoche hỏi.
“Thưa có”, Nyoshul trả lời.
“Đó, nó đó”, giọng nói vị đạo sư trầm tư lại vì xúc động.Ông hỏi tiếp, giọng rất nhỏ: “Ngươi có thấy chăng các vì sao trên bầu trời?”
“Thưa có, con thấy chúng”
Patrul Rinpoche lại kêu lên: “Đó, nó đó! Chính nó! Tất cả, hết thảy đều là tâm thức tỉnh giác, đều là Phật tính ròng, nó chính là thứ nằm ngay trong ngươi. Đừng tìm kiếm nữa, khắp nơi chính là nó”. Ngay lúc đó, trong người học trò loé lên một tuệ giác, thứ tuệ giác nằm ngoài sự phân biệt. Trong khoảnh khắc đó, Nyoshul không thấy sự khác biệt gì giữa tâm thức của chính mình và cái tự tính của vạn vật. Trong phút giây đó, không hề còn gì mà ông phải chứng đạt, vì ông đã biết chính mình là gốc mọi thứ xưa nay, sinh ra tất cả, nhận thức tất cả, rồi lại chứng đạt tất cả. Nyoshul khóc. Chỉ mới đây ông còn đang lo tối nay mình lại phải mơ thấy giấc mộng ấy. Đó là giấc mộng mà Patrul Rinpoche hiện ra, đẩy trước mặt ông một cuộn len màu đen khổng lồ và trong cuộn len đó một tượng Phật bằng vàng, từ đó phát ra vô số sợi len. Bấy giờ Nyoshul chợt hiểu rằng bản thân giấc mơ đó cũng như mọi tư tưởng hay tình cảm do ông hay bất cứ ai cảm nhận được đều xuất phát từ Phật tính nằm trong trung tâm của vạn sự. Con đường dẫn đến tuệ giác này dài thật, nhưng bây giờ ông đã tự mình ngộ ra về một câu kệ đầy minh triết của Mật tông:
“Trên con đường đạo nhiều giáo pháp,
Bạn sẽ hiểu rằng.
Tất cả loài hữu tình,
Đều có khả năng, một ngày kia,
Sẽ đạt giác ngộ.
Trên con đường Mật tông,
Bạn sẽ thấy rằng, tâm thức uyên nguyên,
Từ xưa đến nay đang soi sáng tâm bạn”.
Nhiều năm sau, Nyoshul Lungtok còn kể câu chuyện về lần giác ngộ này của chính mình cho học trò nghe và chấm dứt câu chuyện bằng bài kệ của đạo sư Longchenpa:
“Vạn sự, từ xưa đến nay:
Tính của nó là thanh tịnh – và chính là Phật tính.
Ai biết điều này, đó là người đã thức tỉnh.
Ai để sáu thức yên nghỉ trong tự tính đó,
Người đó sẽ thấy chúng
Là một sự viên mãn hoàn toàn.
Đừng tin nghe đầu óc đang xao xuyến,
Hãy yên lặng và hãy để mọi sự như là…
Như là xưa nay vẫn cứ”.
Surya Das
Việt dịch: Nguyễn Tường Bách
Nguồn: Sư tử tuyết bờm xanh