15542396_604563633079190_6597285218893771897_n

Những tu tập của con đường của người thượng căn

Mặc dù ta đạt được giải thoát nhờ thực hành con đường Tam học (Giới, Định và Tuệ), nhưng như thế cũng chưa đủ. Dù bạn không lang thang trong sinh tử nữa nhờ đã đạt được sự giải thoát đơn thuần, tuy nhiên, bạn chỉ mới chiến thắng được phần nào những lỗi lầm của bạn và chỉ đạt được một phần đức hạnh. Vì thế, bạn không thành tựu lợi lạc toàn hảo của riêng bạn. Do bởi điều này, bạn chỉ có thể thành tựu những lợi ích không trọn vẹn cho chúng sinh. Do đó, bạn nên thành tựu trạng thái giác ngộ, sự hoàn thành trọn vẹn hai lợi ích toàn hảo.

Sau khi giác ngộ, bạn không nên nỗ lực cho những lợi lạc của riêng bạn, nhưng nỗ lực vì lợi ích của tất cả chúng sinh; bởi, giống như bạn bị rơi vào biển khổ, những người khác cũng thế, cũng bị hành hạ bởi những đau khổ, vì thế họ thật bất lực. Không có duy nhất một chúng sinh nào không từng là cha và mẹ bạn. Tất cả các chúng sinh đã từng là cha và mẹ bạn trong vô lượng kiếp và đã chăm sóc bạn với sự thiện tâm. Do đó, để giải thoát những chúng sinh tốt lành này khỏi những đau khổ và đặt họ trong trạng thái Niết bàn vô trụ tối thượng, bạn nên phát triển Bồ đề tâm.

Bạn nên phát triển Bồ đề tâm nhờ những giáo huấn bảy phần nhân quả. Những giáo huấn này như sau. Nhờ nhận ra rằng tất cả chúng sinh đã từng là mẹ của bạn, bạn tưởng nhớ tới thiện tâm của họ rồi tiến tới việc đền đáp thiện tâm của chúng sinh; điều đó phát triển sự tỉnh giác; từ đó tiến tới lòng từ và bi đem lại một thái độ chân thực hiếm có; và từ thái độ này dẫn tới Bồ đề tâm. Đó là nhóm bảy phần nhân quả từ đó đi tới sự toàn trí.

Trước khi thực hành những điều này, bạn nên điều phục tâm bạn môt cách bình đẳng đối với tất cả chúng sinh bằng cách thiền định về sự xả bỏ. Bởi nếu bạn biểu lộ cảm xúc đầy định kiến về sự thân thiết, trung tính, và xa cách đối với chúng sinh, bạn không thể phát triển một nhận thức đúng đắn rằng tất cả chúng sinh đã từng là mẹ của bạn. Ngay cả một chút lòng từ và bi bạn đã phát triển cũng có phần nào thiên vị. Vì thế, trước tiên, bạn nên thiền định về tâm xả.

Phương pháp thiền định như sau. Trước tiên hãy quán tưởng chúng sinh khác nhau không làm lợi ích cho bạn mà cũng không làm hại bạn trong đời này. Từ góc độ của họ, mỗi người trong họ đều giống nhau ở điểm là mong muốn hạnh phúc và không muốn đau khổ. Về phần bạn, hãy thiền định bằng cách suy nghĩ: “Họ hoàn toàn là những thành viên trong gia đình tôi bởi họ từng là cha và mẹ tôi, vì thế tôi không nên coi một vài người là thân thiết bằng cách làm lợi lạc cho họ mà cũng không coi một vài người là xa lạ bằng cách làm hại họ. Thay vào đó bạn nên điều phục tâm bạn một cách bình đẳng đối với những thành viên thân thiết của gia đình bạn trong đời này, và sau đó đối với những người đã làm hại bạn trong đời này. Như thế, hãy phát triển tâm xả bằng cách điều phục tâm bạn một cách bình đẳng đối với tất cả chúng sinh.

Sau khi phát triển tâm xả, bạn nên suy niệm rằng bởi sinh tử không có lúc bắt đầu nên những tái sinh của bạn cũng không có lúc khởi đầu. Vì thế không có nơi nào mà bạn có thể nói là mình không từng sinh ra, và bạn cũng không thể nói chúng sinh nào không từng là mẹ bạn. Trong thực tế, mỗi một và mọi chúng sinh đã từng là mẹ của bạn vô số lần. Bởi sự biến đổi của việc sinh ra và chết đi, bạn không nhận ra họ, nếu không, bạn không thể tìm ra một người nào trong cõi chúng sinh mà không từng là cha mẹ của bạn. Mỗi lần họ là cha mẹ bạn, họ đã biểu lộ lòng tốt đối với bạn giống như cha mẹ bạn trong đời này. Vì thế, họ hết sức tử tế.

Bà mẹ trong đời này biểu lộ thiện tâm với bạn ra sao? Khi bạn ở trong thai tạng của bà mẹ hiện tại, bà chỉ nghĩ tới việc làm thế nào che chở và chăm sóc bạn, lo sợ điều gì đó có thể làm hại bạn. Sau khi bạn ra đời, bà đặt bạn ở một chỗ êm ái và bao bọc bạn trong những bộ quần áo mềm mại, ôm bạn trong tay, nhìn bạn bằng đôi mắt thương yêu, mỉm cười với bạn một cách âu yếm, cho bạn bú sữa mẹ bằng tình thương và ôm chặt bạn để truyền hơi ấm cho bạn. Bà dùng lưỡi mớm cho bạn ăn, dùng miệng lau nước mũi cho bạn, và dùng tay chùi sạch phân của bạn. Khi bạn bị bệnh nhẹ, bà còn đau khổ hơn cả việc đời bà bị lâm nguy. Bởi không màng tới những công việc nhọc nhằn, hạnh phúc và đau khổ của bà, bà cho bạn mọi sự bà thâu thập được. Tóm lại, bà che chở bạn bằng mọi cách có thể được. Theo cách này, bạn nên cảm nhận sâu sắc lòng tốt mà bà mẹ hiện tại của bạn biểu lộ với bạn.

Cũng với cách tiếp cận ấy, bạn nên quán tưởng những thành viên thân thiết trong gia đình và bạn hữu trong đời này, kế đó là những người không làm lợi mà cũng không làm hại bạn, rồi tới những người làm hại bạn trong đời này. Hãy nghĩ mỗi người trong số đó đã từng làm mẹ của bạn vô số lần ra sao và làm thế nào mỗi người trong họ đã từng làm mẹ của bạn trong vô số lần bạn tái sinh làm người. Mỗi lần họ làm mẹ của bạn, họ đã che chở cho bạn giống như người mẹ trong đời này của bạn đã làm. Bởi họ đã từng biểu lộ vô lượng thiện tâm với bạn nên họ hoàn toàn tử tế.

Tuy nhiên, những bà mẹ chúng sinh này, những người đã nuôi dưỡng bạn vô số lần, do bị quỷ ma của những cảm xúc phiền não quấy nhiễu nên tâm họ trở nên điên đảo mà không có chủ tâm. Đôi mắt quán chiếu của họ mù lòa và họ không có mắt để nhận ra những con đường dẫn tới tái sinh cao, sự giải thoát, và giác ngộ. Họ không có vị Thầy tâm linh, người dẫn dắt những kẻ mù lòa, để đưa họ tới cung thành giải thoát. Trong mỗi giây phút, họ vô tình và rối trí bởi những hành vi xấu ác, và loạng choạng hướng về những vực thẳm của sinh tử ghê sợ và tái sinh thấp kém. Hãy nghĩ: “Tôi là đứa con để những bà mẹ đau khổ đáng thương và bất lực này nương tựa, nếu không thì những bà mẹ này sẽ nương cậy vào ai? Nếu tôi không nhận trách nhiệm giải thoát những bà mẹ này thì ai sẽ nhận đây? Thật là xấu hổ và ngượng ngùng nếu tôi không quan tâm tới những bà mẹ tử tế này và chỉ làm việc cho sự giải thoát khỏi sinh tử của cá nhân tôi. Cho dù những bà mẹ này đạt được những kết quả hạnh phúc của sinh tử chẳng hạn như những trạng thái của Trời Phạm Thiên, Đế Thích v.v. hạnh phúc của họ sẽ không kéo dài vĩnh viễn. Vì thế, giờ đây tôi không nên quan tâm tới bản thân, và bằng mọi phương tiện có thể có được, cầu mong tôi an lập vô lượng chúng sinh bao la như không gian trong hạnh phúc vô song của sự giải thoát bằng cách giải thoát họ khỏi những đau khổ của sinh tử.”

Và hãy suy nghĩ xa rộng hơn: “Kỳ diệu biết bao nếu tất cả những bà mẹ chúng sinh bất hạnh này được hạnh phúc. Cầu mong họ được hạnh phúc. Cầu mong họ được hạnh phúc bằng mọi phương tiện. Chính tôi sẽ làm cho họ được hạnh phúc. Kỳ diệu biết bao nếu tất cả chúng sinh, những người bị đau khổ dày vò, được giải thoát khỏi đau khổ. Cầu mong họ thoát khỏi đau khổ. Cầu mong họ thoát khỏi đau khổ bằng mọi cách. Chính tôi sẽ làm cho họ thoát khỏi đau khổ.”

Tuy nhiên, bạn có năng lực để thành tựu những điều này không? Hãy suy niệm bằng cách nghĩ: “Chưa nói gì tới tất cả chúng sinh, tôi không có năng lực để an lập một người trong hạnh phúc vô song bằng cách giải thoát người ấy khỏi những đau khổ của sinh tử. Tuy nhiên, tôi đã quyết định làm như thế và nếu tôi bỏ qua quyết định này thì tôi sẽ đọa vào những cõi thấp. Bởi chỉ một mình Đức Phật mới có thể giải thoát tất cả chúng sinh khỏi những đau khổ và có thể an lập họ trong hạnh phúc vô song, vì thế, để giải thoát tất cả chúng sinh khỏi mọi loại đau khổ và an lập họ trong hạnh phúc vô song, cầu mong tôi đạt được trạng thái Phật quả hoàn toàn viên mãn bằng mọi phương tiện.”

Chỉ khao khát Bồ đề tâm không thôi thì không đủ. Ta nên tu hành bốn tu tập sau đây:

1/. Nhớ lại những lợi ích của Bồ đề tâm, tu tập này giúp tăng trưởng năng lực của nhiệt tâm và khiến Bồ đề tâm không suy hoại trong đời này
2/. Phát triển Bồ đề tâm sáu thời mỗi ngày, tu tập này giúp tăng trưởng Bồ đề tâm thực sự
3/. Không từ bỏ chúng sinh là những người mà vì họ bạn đã phát triển Bồ đề tâm

4/. Tích lũy công đức.

1/ Tu tập nhớ lại những lợi ích của Bồ đề tâm

Giây phút bạn phát triển Bồ đề tâm, bạn trở thành đối tượng của lòng sùng mộ của toàn thể nhân loại và các vị trời, bạn chiếu sáng các vị Thanh Văn và Độc Giác từ quan điểm của dòng truyền thừa, bạn không bị quấy rầy bởi những bệnh dịch và những tinh linh xấu, bạn có thể thành tựu mọi hoạt động chẳng hạn như những hoạt động an bình, bạn sẽ không bị sinh vào những cõi thấp, trong trường hợp bạn bị sinh ra ở đó bạn sẽ lập tức thoát khỏi, và bạn có thể chiến thắng ngay cả những hành vi xấu ác dữ dội nhất. Có câu nói là nếu những lợi ích của Bồ đề tâm được cụ thể hóa thành hình tướng thì không gian không chứa nổi nó. Vì thế, ta nên suy niệm về việc đừng để Bồ đề tâm suy tàn mà hãy phát triển nó.

2/ Tu tập Phát triển Bồ đề tâm Sáu Thời Mỗi ngày

Nghiệp chín mùi của việc từ bỏ Bồ đề tâm ngay cả trong một thời gian ngắn thì nặng nề hơn nghiệp của việc vi phạm những sa sút gốc (trọng giới). Vì thế, cho tới khi thành Phật, bạn không nên từ bỏ Bồ đề tâm. Bạn nên phát triển Bồ đề tâm bằng cách tụng bài kệ sau đây ba lần mỗi thời, ba thời vào ban ngày và ba thời vào ban đêm:

Trước Phật, Pháp và Tăng,
Con quy y cho tới khi con giác ngộ,
Nhờ tích tập thực hành bố thí và v.v.
Cầu mong con thành tựu Phật quả vì lợi lạc của tất cả chúng sinh.

3/ Tu tập Không Từ bỏ Chúng sinhVì bạn đã phát triển Bồ đề tâm vì lợi lạc của tất cả chúng sinh, bạn nên suy niệm rằng cho dù họ hành xử ra sao, về phần bạn, bạn không nên từ bỏ Bồ đề tâm.

4/ Tu tập Tích lũy Công đức

Một khi Bồ đề tâm đã phát triển trong tâm bạn thì không nên để nó suy tàn mà hãy phát triển nó bằng cách tích lũy công đức chẳng hạn như cúng dường Tam Bảo. Để không làm suy hoại Bồ đề tâm trong những đời sau của bạn, bạn nên từ bỏ bốn pháp đen và vun trồng bốn pháp trắng.

Bốn pháp đen là:

Nói dối hay lừa dối Tu viện trưởng hay vị Thầy tâm linh của bạn hay bất kỳ người nào khác là đối tượng của sự tôn kính là pháp đen thứ nhất. Vì thế, bạn không nên làm điều đó mà hãy vun trồng cách đối trị nó, không nói dối bất kỳ chúng sinh nào ngay cả khi nói đùa hay để cứu một sinh mạng.

Pháp đen thứ hai là làm cho người nào đó hối tiếc việc thành tựu những đức hạnh. Bạn đừng bao giờ làm điều đó mà như một cách đối trị cho hành động đó, bạn nên đưa người đó tới sự thuần thục của Đại thừa thay vì Tiểu thừa, nếu người ấy là một bình chứa (Pháp khí) thích hợp.

Pháp đen thứ ba là nói những điều khó chịu một cách căm thù với người đã phát triển tâm Đại thừa. Bạn không nên làm điều đó mà hãy coi người ấy như một vị Phật, và nếu có thể thì tùy theo hoàn cảnh, hãy tán thán những phẩm tính của người ấy và cũng tu hành sự tỉnh giác về thị kiến thanh tịnh đối với tất cả chúng sinh.

Pháp đen thứ tư là biểu lộ những thái độ giả dối đối với chúng sinh. Bạn không nên làm điều đó mà nên biểu lộ thái độ chân thành đối với chúng sinh.

Đạo sư Tôn quý nói:

Bồ đề tâm là thân của con đường của cỗ xe (thừa) tuyệt hảo,
Là nền tảng và nơi nương tựa của những người dấn mình vào những hành vi vĩ đại,
Bồ đề tâm như một thần dược đối với hai tích tập (công đức và trí tuệ),
Là kho công đức chứa vô số đức hạnh,
Hiểu rõ điều này, Con cái dũng cảm của các Đấng Chiến Thắng,
Hãy gìn giữ tâm quý báu tuyệt hảo này như hứa nguyện chính trong trái tim.

Chỉ tu hành tâm khát khao giác ngộ (Bồ đề tâm nguyện) có đủ không? Không, điều đó không đủ. Thêm vào đó, bạn nên lập những lời nguyện của tâm thực hành giác ngộ (Bồ đề tâm hạnh) và tu tập những công hạnh vĩ đại của một Bồ Tát. Để làm thuần thục dòng tâm thức của bạn, bạn nên tu tập sáu ba la mật (sáu toàn thiện) và để làm thuần thục dòng tâm thức của chúng sinh, bạn nên tu tập bốn cách để tập hợp đệ tử.

Đức Dalai Lama Thứ Ba (1543-1588)

Nguyên tác: “The Essence of Refined Gold: The Guidelines of the Stages of the Path of Enlightenment về “Bài Ca Tâm Linh Lamrim” của Đức Tsongkhapa

Bản dịch Việt ngữ của Thanh Liên

Tinh chất của vàng tinh luyện: Nguyên lý chỉ đạo các giai đoạn của con đường Giác Ngộ – Chùa Bửu Châu – Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam (chuabuuchau.com.vn)