Bốn Ẩn dụ
Một phẩm trong Kinh Hoa Nghiêm có nói:
Thiện nam tử, ông nên nghĩ bản thân ông như người bị bệnh,
Giáo Pháp là phương thuốc,
Đạo Sư tâm linh là một y sĩ thiện xảo,
Và công phu hành trì là cách thức để hồi phục.
Chúng ta đang bị bệnh. Từ vô thủy, trong biển khổ vô biên là vòng sinh tử luân hồi này, chúng ta đã bị hành hạ bởi bệnh tật do tam độc gây ra, và hậu quả chính là ba loại đau khổ.
Khi người ta bị bệnh nặng, họ đi tham vấn một vị y sĩ tài ba. Họ nghe theo lời khuyên của ông bác sĩ, dùng bất kỳ loại thuốc nào mà ông ta cho, và làm tất cả những điều có thể làm để vượt qua bệnh tật và trở nên khỏe mạnh. Tương tự, bạn nên tự mình điều trị những bệnh tật của nghiệp, điều trị những cảm xúc tiêu cực và chữa lành đau khổ bằng cách tuân theo hướng dẫn của ông bác sĩ đầy kinh nghiệm là vị Thầy tâm linh chân chính, và bằng cách sử dụng thần dược của Giáo Pháp.
Việc theo chân một vị Thầy mà không làm theo những điều Ngài hướng dẫn thì cũng giống như không vâng lời bác sĩ, điều đó làm cho ông không có cơ hội để chữa lành bệnh cho bạn. Không uống thuốc của Giáo Pháp – có nghĩa là không áp dụng Giáo Pháp vào thực hành – thì cũng giống như có vô số thuốc men và chỉ dẫn ngay cạnh bên giường mà không bao giờ chạm tới chúng.
Ngày nay, người ta thường phát biểu đầy vẻ lạc quan: “Lạt Ma, xin đoái thương tới con với lòng bi mẫn!”, và cho rằng dù họ có tạo ra nhiều điều khủng khiếp cách mấy chăng nữa, họ cũng sẽ không bao giờ phải gánh chịu hậu quả. Họ ước đoán rằng vị Thầy, với lòng bi mẫn, sẽ quăng họ lên cõi Trời như thể Ngài đang ném một viên sỏi. Nhưng khi ta nói rằng vị Thầy đang gia hộ chúng ta với lòng bi mẫn thì điều này thực sự muốn nói tới việc Ngài đã nhận chúng ta làm đệ tử của Ngài với tràn đầy lòng thương yêu, đã ban cho chúng ta những giáo huấn sâu xa, khai thị cho chúng ta điều gì cần làm và điều gì nên tránh, chỉ dẫn cho chúng ta con đường giải thoát đã được Đấng Chiến Thắng giảng dạy. Có thể có lòng bi mẫn nào to lớn hơn thế được không? Điều này tùy thuộc vào việc chúng ta có tận dụng được lòng bi mẫn này và thực tâm theo đuổi con đường giải thoát hay không.
Giờ đây là lúc chúng ta được sinh ra làm người, có tự do và được ban cho nhiều điều kiện thuận lợi; giờ đây là lúc chúng ta biết điều gì nên làm và điều gì không nên làm. Ở bước ngoặt này, trong một hoàn cảnh hoàn toàn tự do, chúng ta có thể quyết định chọn lựa và quyết định của chúng ta vào lúc này sẽ định rõ số phận của chúng ta tốt hơn hoặc xấu đi trong suốt chiều dài tương lai sau này. Điều tối quan trọng là chúng ta hãy chọn lựa một lần cho xong giữa sinh tử và niết bàn, và hãy đưa những giáo huấn của Bổn Sư của chúng ta vào thực hành.
Những người hướng dẫn các buổi lễ trong làng sẽ làm cho bạn tin rằng ngay trên tử sàng, bạn vẫn còn có thể đi lên (cõi cao) hay đi xuống (cõi thấp), như thể bạn đang điều khiển một con ngựa bằng dây cương. Nhưng vào lúc đó, trừ phi bạn đã thuần thục trên con đường tu, trận gió nghiệp dữ dội của những hành vi trong quá khứ của bạn sẽ săn đuổi bạn, trong khi ở phía trước, một màn đen kịt khủng khiếp đổ xô tới vào lúc bạn hoàn toàn bất lực, bị lôi tuột xuống một con đường dài đầy hiểm nguy của trạng thái trung ấm. Vô số những thuộc hạ của Thần Chết sẽ đuổi bắt bạn với những tiếng kêu thét: “Giết! Giết! Đánh! Đánh!” Làm thế nào trong khoảnh khắc đó, khi không có nơi để chạy tới, không có chỗ để ẩn náu, không chốn nương tựa và không chút hy vọng, khi bạn đang tuyệt vọng và không biết phải làm gì – làm thế nào vào một thời điểm quyết định như thế mà bạn có thể làm chủ được việc mình đi lên (cõi cao) hay đi xuống (cõi thấp)? Như Đấng Vĩ Đại xứ Oddiyana có nói:
Đợi tới lúc được nhận lễ tịnh nghiệp trên một tấm bảng có ghi tên bạn thì đã quá muộn! Khi ấy, tâm thức của bạn đã hoàn toàn lang thang trong trạng thái trung ấm như một con chó mê muội, và bạn sẽ thấy ra rằng ngay cả việc chỉ nghĩ tưởng về những cảnh giới cao hơn cũng thật vô cùng khó khăn.
Thật ra thì bước ngoặt quyết định, thời điểm duy nhất mà bạn thật sự có thể hướng dẫn mình đi lên hay đi xuống như thể đang điều khiển một con ngựa bằng dây cương, là ngay lúc này đây, trong khi bạn đang còn sống.
Là một con người, thiện hạnh của bạn mạnh mẽ hơn thiện hạnh của các loài chúng sinh khác. Mặt khác, điều này cho bạn một cơ hội, vào lúc này và ngay tại đây, trong chính đời này của bạn, để bạn có thể dứt bỏ sinh tử luân hồi một lần và mãi mãi. Nhưng (cũng tương tự như thế), những ác hạnh của bạn cũng mạnh mẽ hơn. Do đó bạn cũng có thể quả quyết rằng mình sẽ không bao giờ thoát khỏi vực sâu của những cõi thấp. Vì thế, giờ đây là lúc bạn đã gặp được một vị Thầy, một vị y sĩ thiện xảo, và gặp được Giáo Pháp, là thần dược chiến thắng cái chết. Đây là lúc để áp dụng bốn pháp ẩn dụ, đưa giáo lý bạn đã được nghe vào thực hành, và du hành trên con đường dẫn tới giải thoát. Quyển Kho Báu Thiện Đức mô tả bốn khái niệm sai lạc cần phải tránh, là những khái niệm đối nghịch với bốn ẩn dụ mà chúng ta đã đề cập tới ở trên.
Người miệng lưỡi nông cạn, với bản tánh xấu ác.
Đến với vị Thầy như thể Ngài là một con hươu xạ.
Rút tỉa xạ hương, Giáo Pháp viên mãn,
Tràn đầy khoái lạc, họ phỉ báng giới nguyện.
Những người như thế coi vị Thầy tâm linh của họ như một con hươu xạ, Giáo Pháp như xạ hương, bản thân họ là người đi săn, và công phu hành trì miên mật là cách thức để giết chết con hươu với một mũi tên hay một cái bẫy. Họ không hành trì giáo huấn mà họ đã thọ nhận và hoàn toàn không cảm thấy mang chút ân nghĩa gì đối với vị Thầy. Họ sử dụng Giáo Pháp để tích lũy ác hạnh, và điều này giống như một cái cối đá kéo lôi họ đọa xuống những cõi thấp.
English Version
The Four Metaphors
The Sutra Arranged like a Tree says:
Noble one, you should think of yourself as someone who is sick, Of the Dharma as the remedy,
Of your spiritual friend as a skilful doctor
And of diligent practice as the way to recovery.
We are sick. From beginningless time, in this immense ocean of suffering that is sarhsara, we have been tormented by the illness of the three poisons and their fruit, the three kinds of suffering.
When people are seriously ill, they go to consult a good doctor. They follow the doctor’s advice, take whatever medicine he prescribes, and do all they can to overcome the disease and get well. In the same way, you should cure yourself of the diseases of karma, negative emotions and suffering by following the prescriptions of that experienced doctor, the authentic teacher, and by taking the medicine of the Dharma.
Following a teacher without doing what he says is like disobeying your doctor, which leaves him no chance of treating your illness. Not taking the medicine of the Dharma-that is to say, not putting it into practice-is like having innumerable medications and prescriptions beside your bed but never touching them. That will never cure your disease.
These days, people say full of optimism, “Lama, look on me with compassion!” thinking that even if they have done many terrible things, they will never have to endure the consequences. They reckon that the teacher, in his compassion, will toss them up into the heavenly realms as if he were throwing a pebble. But when we speak of the teacher holding us with his compassion, what this really means is that he has lovingly accepted us as disciples, and that he gives us his profound instructions, opens our eyes to what to do and what not to do and shows us the way to liberation taught by the Conqueror. What greater compassion could there be? It is up to us whether or not we take advantage of this compassion and actually pursue the path of liberation.
Now that we have this free and well-endowed human birth, now that we know what we should and should not do, our decision at this juncture, when we have the freedom to choose, marks the turning-point which will determine our fate, for better or worse, far into the future. 20 It is crucial that we choose between sarilsara and nirviiQa once and for all and put the instructions of our teacher into practice.
Those who conduct village ceremonies will have you believe that on your death-bed you can still go up or down, as if you were steering a horse by the reins. But by that time, unless you have already mastered the path, the fierce wind of your past actions will be chasing after you, while in front a terrifying black darkness rushes toward you as you are driven helplessly down the long and perilous path of the intermediate state. The Lord of Death’s countless henchmen will be pursuing you, crying, “Kill! Kill! Strike! Strike!” How could such a moment-when there is no place to run to and nowhere to hide, no refuge and no hope, when you are desperate and have no idea what to do-how could such a moment be the turning point at which you control whether you go up or down? As the–Great One of Ol;il;iiyiina says:
By the time empowerment is being given to the card marked with your name,21 it’s too late! Your consciousness, already wandering in the intermediate state like a dazed dog, will find it very hard to even think of higher realms.
In fact the turning point, the only time that you really can direct yourself up or down as if steering a horse with the reins, is right now, while you are still alive.
As a human being, your positive actions are more powerful than those of other kinds of being. This gives you, on the one hand, an opportunity
here and now in this very life to cast rebirth aside once and for all. 22 But your negative actions are more powerful too; thus you are also quite capable of making sure, on the other hand, that you will never get free from the depths of the lower realms. So now that you have met the teacher, the skilful doctor, and the Dharma, the elixir that conquers death, this is the moment to apply the four metaphors, putting the teachings you have heard into practice, and travelling the path of libera-tion.
The Treasury of Precious Qualities describes four wrong notions that must be avoided, which are the opposite of the four metaphors we have mentioned:
Shallow-tongued men with evil natures
Approach the teacher as if he were a musk-deer.
Having extracted the musk, the perfect Dharma,
Full of joy, they sneer at the samaya.
Such people behave as though their spiritual teacher were a musk-deer, the Dharma were the musk, they themselves the hunters, and intense practice the way to kill the deer with an arrow or a trap. They do not practise the teachings they have received and feel no gratitude toward the teacher. They use Dharma to accumulate evil actions, which will drag them down like a millstone to the lower realms.
Đức Patrul Rinpoche
Trích trong Lời vàng của Thầy tôi